ارزيابي انتقادي رهيافت‌هاي مكتب كنش متقابل نمادين

چکيده
مکتب کنش متقابل نمادين تلاشش بر اين بود که رويکرد جديدي مغاير با رويکرد پوزيتيويستي ترسيم کند؛ تا از رهگذر آن برخي زواياي تاريک شکل‌گيري کنش اجتماعي را روشن سازد. اين مکتب با تأکيد بر اين نکته مرکزي و مهم که انسان برخلاف جانوران پست‌تر موجودي متفکر و داراي نظام معنايي است، درصدد برآمد نقش نماد و معاني در باز تعريف مقوله آگاهي در خارج از چارچوب پوزيتيويسم ارائه دهد. لذا تلاش اين مکتب در چارچوب رهيافت‌هاي متنوع آن براي بيان نقش نمادها و معاني در ايجاد کنش و در تحليل زواياي آن در همين راستا صورت گرفته است. از جمله رهاوردهاي اين مکتب اينکه توانست رويکردهاي خردبينانه را وارد ادبيات جامعه‌شناسي کند و توجه محققان را به سمت افراد و انگيزه‌هاي کنش معطوف سازد. از سوي ديگر، اين مکتب داراي نقاط ضعف و رخنه‌هاي متعدد و بنياديني است که به نظر مي‌رسد ريشه در مباني پراگماتيستي و مادي اين مکتب دارد. از جمله نقدهاي وارد بر اين مکتب، فقدان تبيين علّي، نپرداختن به ابعاد پنهان کنش، انکارگرايش‌هاي فطري، انفعال در برابر اقتضائات جامعه و تقليل‌ معرفت به ساحت‌هاي اجتماعي است.

کليدواژه‏ها: مکتب کنش متقابل نمادين، پوزيتيويسم، نماد، نظام معنايي، پراگماتيسم.