بنیادهای هستی شناختی فرهنگ
دکتر سید حسین شرف الدین
چکیده
«فرهنگ» در تلقی غالب علوم اجتماعی، عامترین و گستردهترین مفهومی است که همه فراوردههای غیر مادی و معنایی (و در برخی تعاریف حتی فراوردههای مادی) را که بشر در طول حیات اجتماعی تاریخی پرفراز و فرود خود بدان دست یافته، پوشش میدهد. از جمله موضوعات مطرح در فلسفه فرهنگ و نیز در جامعهشناسی و مردمشناسی فرهنگ، سؤال از خاستگاه، منشأ، علل ایجادی و اعدادی و در یک کلام، مبانی هستیشناختی فرهنگ است. این نوشتار در صدد است با غور و تأمل در ارا و اندیشههای عرضهشده با رویکردهای مختلف به این سؤال در حد امکان پاسخ گوید؛ از این رو سؤال اصلی آن چیستی مصادر، منابع، مناشی، خاستگاهها و زمینههای معرفتی و غیر معرفتی فرهنگ به مثابه یک کل (و بالتبع عناصر و مؤلفههای ان) است. روش آن در مقام گردآوری دادهها، اسنادی و در مقام تفسیر یافتهها، تحلیلی، تبیینی و استنباطی است. نتایج حاصل از این مطالعه نشان میدهد فرهنگ یا منظومه فرهنگی بشر، درکل تحت تأثیر مجموعه درهم پیچیدهای از استعدادها و ظرفیتهای فطری، ارتباطات چندگانه انسانی، عوامل محیطی (اعم از طبیعی و اجتماعی)، عوامل ماورایی (دین و تعالیم وحیانی) و تجربههای تاریخی متراکم تکون یافته و از طریق فرایند جامعهپذیری در امتداد نسلهای متمادی استمرار یافته است.
کلیدواژه ها:فرهنگ، دین، انسان، فطرت، ارتباط، جامعه، طبیعت