كاركرد معناساز دين از ديد گيرتز

گليفورد جيمز گيرتز (Clifford James Geertz) انسان شناس معاصر آمريكايي، مطالعات دين پژوهي خود را در اواسط تحصيلات دانشگاهي اش آغاز كرد. وي در سال دوم دوره دانشجويي خود در مقطع فوق ليسانس، در دانشگاه هاروارد به اتفاق همسرش اولين مسافرت تحقيقاتي خود به جزيره جاوه اندونزي را آغاز كرد و به مدت دو سال جامعه پيچيده چند ديني و چند نژادي يك ناحيه شهري در آن منطقه را مورد مطالعه و تحقيق قرار داد. در خلال اين سفر، وي به مطالعه دين، و همسرش به مطالعه خانواده و خويشاوندي پرداخت. او پس از اخذ دكتراي خود در رشته انسان شناسي در ۱۹۵۶ به همراه همسرش، دومين مطالعه ميداني خود را در جزيره بالي اندونزي آغاز نمود. رسالت گيرتز به عنوان يك انسان شناس فرهنگي، در هر دو منطقه، قوم نگاري يا توصيف منظم و مفصل ويژگي هاي فرهنگي مردم آن ديار بود. كار ميداني گيرتز در جاوه و بالي، به ويژه در مورد دين، بنياني براي بيشتر مطالعات و تحليل هاي بعدي وي فراهم ساخت. وي در ۱۹۶۰ كتاب دين جاوه كه حاوي شرح دقيق و جامعي از عقايد، نمادها، آيين ها و رسوم جزيره نشينان جاوه بود، منتشر كرد. وي در ادامه مطالعات ميداني خود طي پنچ مسافرت پياپي به مراكش به مطالعه فرهنگ اسلامي در اين كشور آفريقايي پرداخت. كتاب اسلام مشاهده شده (۱۹۶۸) متضمن مطالعات مقايسه اي ارزشمند وي در خصوص انعكاس دين اسلام در دو زمينه فرهنگي كاملا متفاوت آسيايي و آفريقايي يعني اندونزي و مراكش است. گيرتز ضمن مخالفت صريح با علوم اجتماعي رايج به ويژه در حوزه روش شناسي نوع جديدي از انسان شناسي را تحت عنوان «انسان شناسي تفسيري» بنياد نهاد. اهميت و اعتبار آثار گيرتز بيشتر از اين باب است كه وي هم به جنبه قوم نگاشتي و هم جنبه نظري دين عطف توجه عميق كرده است.