چکیده : فرضيه به عنوان پاسخ موقّت به سؤالات تحقيق، برآورد حدسىِ روابط بين متغيّرهاى آن، وهدايت‏ كننده منظّم و استوار فرايند پژوهش، يكى از سازه هاى مهمّ معرفتى در هر پژوهش علمى به شمار مى‏ رود؛ ابزار نيرومندى است كه با هدف دست‏يابى به نتايج اطمينان‏ بخش، ابداع شده است. فرضيه با الهام از تفكرى تئوريك، و برپايه شناخت مقدّماتى پديده مورد مطالعه (مرحله اكتشاف)،بيانگر استنباطى مستدل درباره اوصاف، حالات، و رفتارهاى پديده مورد مطالعه است. به استثناى مطالعات توصيفى و اكتشافى، تقريبا همه مطالعات با فرضيه يا مجموعه‏اى از فرضيات به‏ هم پيوسته آغاز مى‏ شوند و استمرار مى ‏يابند. اين نوشتار درپى آن است تا پس از بررسى ابعاد مفهومىِ«فرضيه»، با رويكردى روش‏شناختى، به بحث درباره گونه‏ ها، ويژگى ‏ها، و كاركردهاى آن در فرايندمطالعه علمى بپردازد و ديدگاه‏هاى مختلف در اين خصوص را تحليل نمايد. كليدواژه‏ها: فرضيه، متغيّر، پيش‏ فرض، نظريه، قانون، آزمون، قياس، استقرا، ابطال