دین و سرگرمی رسانه ای

دکتر سید حسین شرف الدین

چکیده

یکی از نیازهای اساسی و دیرپای انسان که عمری به درازی عمر بشر دارد، و همواره به گونه های خاص متناسب با درک و تقاضای جمعی و امکانات و ظرفیت های محیطی در چارچوب فرآیندهایی پاسخ یافته، نیاز به تفریح و سرگرمی و پرکردن اوقات فراغت به شیوه های متنوع و خلاق بوده است. شیوه ی تعامل با این نیاز و ارضای آن نیز، همچون دیگر پدیده ها، به مرور زمان و به تبع دیگر تغییرات محیطی، دستخوش تغییر شده است. درگذشته، فراغت به صورتی درهم آمیخته با کار و تلاش و روندهای معمول زندگی، بدون نیاز به تمهیدات و چاره اندیشی های ویژه، پوشش می یافت و بیشتر در برخی گروه های سنی همچون کودکان و نوجوانان یا برخی گروه ها همچون قشرهای متمکن و مرفه بود؛ ولی امروزه، فراغت به یکی از فرصت های همگانی نسبتاً مستقل از روندهای عادی کار و تلاش رسمی تبدیل شده که به شدت به سیاست گذاری و برنامه ریزی، تمهید مقدمات و تخصیص امکانات، نیازمند است. تمدن صنعتی مدرن، با ایجاد تحولات عمیق در ساحت های زندگی بشر سبب گسترش فراغت توده ها و پیدایش احساس نیاز شدید به پوشش آن به شیوه های ممکن شد. بخش بزرگی از فعالیت های تمهید شده برای پرکردن این ظرفیت، عنوان «تفریح و سرگرمی» دارد. شیوه رویارویی دولت ها و جوامع با این پدیده همگانی، و میزان موفقیت آنها در تأمین لوازم آن، یکی از شاخص های توسعه همه جانبه است. تلاش در جهت پاسخ گویی به نیازهای فراغتی توده ها، طیف گسترده ای از نهادها، سازمان ها، مکانیسم ها، اقدامات و امکانات را، در گستره جهانی، ملی، منطقه ای و محلی، متناسب با اوضاع و شرایط عام اجتماعی پدید آورده است. افزون بر آن، وجود برخی داعیه های روان شناختی، جامعه شناختی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی، اولاً نیاز به فراغت را به یکی از نیازهای کانونی گریزناپذیر تبدیل کرده و ثانیاً، تفریح و سرگرمی را در قالب شکل ها و صورت های نسبتاً متعین، به عنوان مناسب ترین و مطلوب ترین گزینه ها برای پوشش اوقات فراغت، در فهرست نیازها و ارزش های تمدنی جای داده است. این شرایط، از یک سو فرآیند ظهور و شکوفایی رسانه های جمعی مدرن، به ویژه تلویزیون را، به عنوان برخی از مظاهر تکنولوژیکی و فرهنگی جهان جدید، سرعت بخشید. از سوی دیگر، اقدام همه جانبه در جهت تأمین این نیاز را، یکی از اساسی ترین و محوری ترین وظایف سازمانی و حرفه ای آنها تعیین کرد. این نوشتار درصدد است تا در حد توان، اولاً به تعریف فراغت، و قلمرو معنایی، جایگاه، ضرورت، و اهمیت عصری آن بپردازد؛ ثانیاً مقوله سرگرمی را، به عنوان عام ترین فعالیت تمهید شده برای این مقطع، واکاوی و تحلیل کند؛ ثالثاً نقش رسانه ها و مشخصاً تلویزیون را-به عنوان پرمصرف ترین و فعال ترین رسانه جمعی-در تأمین این امکان توضیح دهد؛ رابعاً دیدگاه اسلام را در خصوص سرگرمی، با توجه به مرجعیت هنجاری و نقش هدایتی آن در سیاست های کلان سیمای ملی و نحوه برخورد با این مقوله، به اختصار بیان کند.

کلیدواژگان: فراغت، کار، تفریح، سرگرمی، رسانه، کارکرد، ورزش، اسلام، سیمای‌ ملی

نمایش بیشتر

نوشته های مشابه

دکمه بازگشت به بالا