نظریه استفاده و رضامندی (رویکرد تحلیل- انتقادی)

چکیده:

این مقاله درصدد تحلیل و نقد نظریه «استفاده و رضامندی» در رسانه است. طبق این نظریه، مخاطبان «میل» و «نیاز» خود را بر رسانه ها تحمیل، و بر روند سیاست گذاری و برنامه سازی آنها تاثیر می گذارند. بر این اساس، رسانه باید مخاطب محور باشد؛ یعنی در جهت پاسخ گویی به امیال و نیازهای عینیت یافته مخاطبان عمل کند. به نظر می رسد که مدعای اصلی این نظریه، در کل با برخی آموزه های دین مبین اسلام در خصوص وظایف و رسالت نهادهای فرهنگی از جمله رسانه های جمعی در تعامل با مخاطبان خود، در تقابل می باشد. یک رسانه دینی یا دارای مرجعیت الگویی و هنجاری دینی، نمی تواند و نباید در سیاست های فرهنگی و برنامه سازی خود، نیازهای کاذب مخاطبان را با اهداف و اغراض ویژه در کانون توجه قرار دهد. از دید اسلام، تنها ارضای نیازهای واقعی است که با رعایت اصول، بالقوه می تواند در حرکت تعالی جویانه مومن در سیر به سمت هدف غایی خلقت، یعنی قرب الهی موثر افتد. ازاین رو، یک رسانه مطلوب با معیار دینی، تنها باید ارضا و تامین نیازهای واقعی و شناخته شده مخاطبان را وجه همت خویش قرار دهد.