تحلیل محتوای سریال مذهبی «روز حسرت»
دکتر سید حسین شرف الدین
چکیده:
برنامه‌های نمایشی رسانه‌های تصویری یکی از مصداق‌های مهم محصولات رسانه‌ای است که کارکرد سرگرمی و اشتغال‌زایی تفننی و تفریحی دارند. جاذبه این نوع برنامه‌ها برای مخاطب عام هنگامی فزونی می‌یابد که کارکرد غالب و متعارف یادشده، با کارکردهای مطلوب و اشتهاآفرین دیگری همراه شود. فیلم‌ها و سریال‌های دارای سوژه، محتوا، پردازش، ساختار، شکل و زبان دینی به ویژه از نوع عرفانی و معنوی آن در ماه مبارک رمضان، نوعی از برنامه‌های مناسبتی سیمای ملی است که هرساله با هدف تامین هم‌زمان نتایج و آثار نظری، احساسی و عملی متعدد تهیه و پخش می‌شود و به ویژه با حال و هوای روحانی و معنوی مومنان مخاطب در ماه ضیافت الهی متناسب است. این نوشتار درصدد است با هدف داوری درباره درستی و نادرستی فرضیه ذیل (نبودن تنافی میان کارکرد سرگرمی و کارکرد شناختی و معرفت‌بخشی و ترویجی [اعم از آموزش یا اطلاع‌رسانی] یک برنامه نمایشی دارای محتوا و جهت‌گیری دینی)، یکی از سریال‌های مناسبتی نسبتا موفق (شبکه اول سیما) یعنی سریال روز حسرت را با روش تحلیل محتوای کیفی بررسی و واکاوی کند. این سریال در مقایسه با چهار سریال پخش‌شده هم‌زمان در رمضان ۱۳۸۷، بیشترین میزان مخاطب را به خود جذب کرده و بنا بر نظرخواهی صدا و سیما، با ۲/۸۱ درصد بیننده و ۶/۸۳ درصد میزان رضایت، رتبه اول و عنوان «پربیننده‌ترین» سریال ماه رمضان این سال را به خود اختصاص داده است. نتایج حاصل از این مطالعه، مویدات و مرجحات زیادی در تایید فرضیه مورد نظر به دست داده است. یادآوری می‌شود برای اختصار، جدول‌ها و نمودارهای ترسیمی نوشتار حذف شده است.
کلیدواژه ها:
کارکرد ، مخاطب ، دین‌داری ، سرگرمی ، سریال ، سیمای ملی ، الگوی هنجاری
